Paylaşım Ekonomisi Tüm Sektörleri Dönüştürerek Yaygınlaşıyor
Paylaşım ekonomisi hayatımızın her alanında kendisini gösteriyor. Bizim X kuşağında bir şeye sahip olma duygusu ne kadar baskınsa, Y ve Z kuşağında o kadar zayıf. Onlar sahip olmak ve ürünün sorumluluklarını taşımak yerine, her zaman yenileri deneyimleyebilmeyi, ihtiyaçları olduğu yer ve zamanda erişebilmeyi ve kullanabilmeyi tercih ediyorlar.
Tabi bu durum dünyada birçok sektörde servis ve tüketim kültürünü de kökten değiştiriyor.
Bizim neslimiz bisiklete, otomobile, eve, yılda belki en fazla 30 gün kullanabileceğimiz yazlık eve, plağa, DVD Filme sahip olmayı istedi hep.
Oysaki yeni nesil için “sahiplik” kriteri artık baskın bir duygu değil. Bir şeylere kolayca erişebilmek ve ihtiyacı görmek daha çok tercih ediliyor. İstenilen yer ve zamanda dokunabilmek; ulaşım aracına, konaklanacak eve, izlemek istenilen filme, dinlenmek istenilen şarkıya çok hızlı bir şekilde cepteki bir platformdan erişilebilmek temel beklentiye dönüşmüş durumda.
Bir zamanlar bir TV kanalı kurmak ve işletmek asgari 5-10 milyon USD yatırım gerektirirken, şimdi bir cep telefonu, tripod ve bir mikrofon oluşan setle dünya genelinde milyonlara canlı ulaşılabilen birer yayıncıya dönüşülebiliyor.
Paylaşım ekonomisi ve enstrümanları, hayatımıza girecek yeni teknolojilerle daha da yaygınlaşacak ve bizim kuşaklar arasında bile kendilerine rahatlıkla yer bulabilecek gibi duruyor.
Her Şey 10 Temmuz 2008’de App Store ile Başladı
Dünyada cep telefonunun icadından daha önemli bir tarih vardır; Apple’ın 2008 yılında iPhone 3G’yi piyasaya sunmasıyla birlikte 500 aplikasyonla devreye aldığı App Store. Store’daki uygulama sayısı takip eden birkaç yılda milyonu geçti. Cep telefonu kullanıcıları milyonlarca uygulamaya dokunma ve kullanma şansı buldular. İçerik üreticileri için ise Apple güvencesinde ürettikleri içeriklerden para kazanabilme dönemi başladı.
UBER ise bu yeni nesil devrimi ilk yakalayan ve klasik bir global hizmeti dönüştüren teknoloji olarak öne çıktı. 2010’da başlayan platform-tabanlı, bilinen formuyla “taksi” servisi, şehir içi ulaşıma yeni bir boyut getirdi. Daha sonra Airbnb aynı mantıkta konaklama sektörünü dönüştürdü. Yılda sadece 30 gün tatil için kullanılabilen yazlıklar, evlerinizin atıl odaları günlük kiralanan butik otellere dönüştü. Şu anda dünyanın en büyük otel zincirinden çok daha büyük bir hacmi yönetiyor.
Milyonlarca Paylaşımlı Elektrikli Araç Yolda, Geliyor
Kullan-bırak araçlar ABD, Avrupa ve Çin sokaklarında hızla yayılıyor. Dünyanın en büyük araç kiralama filolarından birisine sahip Hertz, ABD’de 2021 sonunda 100 bin Tesla Model-3 ve Model Y sipariş verdiğinde kimse bu siparişi anlayamamıştı, oysaki bu sipariş yeni bir çağa işaret ediyordu. Elektrikli ve paylaşımlı araçlar devrimi başlıyordu. Tesla’nın liderliğinde global elektrikli araç (EV) pazarı katlanarak büyümeye devam ediyor, 2022’de %60’ın üzerinde büyüyerek 10 milyonu geçen satışlar, 2023’de 15 milyona koşuyor. Pazar lideri Tesla %20 oranı geçti.
E-Ticaret Pazaryerinde Milyonlarca Sanal Dükkân Var
Yola 1994’te kitap satarak başlayan Amazon, 1998 itibariyle kitap dışı ürünlere de girmeye başladı. Bugün trilyon doların üzerindeki şirket değeri ile dünyanın en büyük online perakende devi haline dönüşmüş durumda. Amazon artık 4 milyonun üzerinde insanın içeride mağazasının olduğu dev bir pazaryeri.
Netflix’inden Disney+’ına, Spotify’ına, Paket mutfak gibi açık mutfak konseptlerinden, Workinton, Kolektif House vb paylaşımlı ofislere, oyun odalarına, bisikletlerden elektrikli scooter’lara yüzlerce örnek iş modeli girdi hayatımıza. Hepsi birbirini tetikliyor ve evrim geçirerek büyüyorlar.
Türkiye’de TIRPORT Nakliye Sektörünü Pazaryerine Dönüştürüyor
Bezer iş modelleri birbirini tetiklemeye devam ediyor. Nasıl ki TIRPORT Uber’in yaptığı işi dönüştürerek lojistik sektöründe pazaryeri olarak yük sahipleriyle kamyon sahiplerini bir araya getiriyorsa, sahip olduğu onbinlerce üye bireysel kamyona gerçek-zamanlı, konum-tabanlı dokunma gücünü kullanarak diğer taraftan lojistik firmalarına istenilen yer ve zamanda güvenilir kamyon tedarik edebiliyor.
Artırılmış zekâ destek teknolojileriyle sunduğu gelişmiş SaaS hizmetleriyle, yük sahipleri ve lojistik firmaları için nakliye süreçlerini uçtan uca görünür yapıyor, online raporlama imkânı veriyor.
Depolamanın Airbnb’si DepOrtak Son Kilometre Depolama Dönemini Başlatıyor
ABD’de Flexe’nin ilk defa hayata geçirdiği, Türkiye’de DepOrtak’ın 2023 Mart ayında yepyeni teknolojilerle devreye aldığı paylaşımlı depo girişimi DepOrtak, Airbnb’nin konaklama sektörünü yaptığı işi depolama alanında hayata geçiriyor.
Yüzlerce deponun boşluk alanlarını platformundan ihtiyaç sahipleriyle buluştururken, mevcutta depo olarak kullanılmayan ama küçük düzenlemeler ve DYS ile depolama amaçlı kullanılabilecek alanları teknolojileriyle “gri depolar” olarak ekonomiye kazandırıyor. Depolama ihtiyaçlarının farklı depolardan parçalı olarak sağlanabilmesini ve bu sürecin tek ekrandan eşzamanlı yönetilmesini mümkün kılıyor.
Yapay Zekâ ve Teknoloji Parsiyel Taşımayı Da Dönüştürecek
TIRPORT gibi yapay zekâ destekli teknolojiler, sadece FTL taşımlarla (tam kamyon yük) sınırlı kalmayacaklar. Parçalı taşıma (Parsiyel) ve LTL (bir kamyon yükten az yük) taşımalarda insanların özmal araçları için kişiye özel hazır çözümler üretecekler. Akıllı eşleştirme ve rezervasyonlarla boşlukları dolduracaklar ve hem taşıyana hem de taşıtana ilave değer katacaklar.
Yakın gelecekte büyük çoğunluk, 50-100 bin USD ödediği bir otomobili ya da 200-250 bin USD verdiği kamyonunu sadece kendi işleri için kullanmak istemeyecek. Paylaşım ekonomileri, ortaya koydukları iş modelleri ve arttırılmış zekâ ile desteklenen platformlarıyla bireylerin ve şirketlerin varlıklarını ekonomik değere dönüştüreceklerdir.
Bu analiz TIRPORT kurucu ortağı ve yönetim kurulu başkanı Dr. Akın Arslan tarafından kaleme alınmıştır.