Kamyonlar Bir Hafta Çalışmazsa Hayatımız Nasıl Etkilenir?
Kamyonların hayatımızın idamesi için ne kadar kritik bir role sahip olduğu gerçeğinin acaba ne kadar farkındayız?
Kamyonların çalışmayacağı 10 günlük bir süreçte hayatımızın ne hale geleceğini sizler için tanımlamaya çalıştık.
Öncelikle Türkiye’ye ve nakliye pazarına göz atalım.
2023 Yılı Biterken Türkiye Nakliye Pazarı Görünümü
Türkiye’de günlük nakliyenin yaklaşık %90’ı karayollarıyla yapılmaya devam ediyor. Önümüzdeki 5-10 yıllık bir süreçte değişim beklenmiyor. 2022 yılında günlük ortalama 450 bin kamyon FTL (tam kamyon) yük taşırken, TIRPORT INSIGHTS verilerine göre; 2023 yılı sonuna geldiğimiz bugünlerde günlük taşımanın 390 bin FTL’e gerilediğini gözlemliyoruz. Nakliye pazarı ülkemizin ve dünyanın yaşadığı olumsuz ekonomik gelişmelerin bir sonucu olarak %15’e varan oranda daraldı.
Türkiye’de yollarda 550 bin civarında ticari yük taşıması yapan 16 ton ve yukarısı tonaja sahip kamyon var. 2023 yılı içinde bir kamyon ortalama 468 km yükle yol gitti, bu süreçte ortalama 164 litre mazot yaktı, sadece yakıt maliyeti 6 bin TL’yi geçti. Ortama navlun fiyatı ise 14 bin TL’leri gördü. Bazı hatlarda navlun fiyatlarının kamyon-yük korelasyona bağlı olarak %50’ye varan oranda değişebildiğine de şahit olduk. Bazı kamyonlar çıkış noktalarına hızla geri dönmek için sadece dönüş mazot parasının biraz yukarısına taşıma yaptı. Yolda gördüğünüz 3 kamyondan birisi maalesef boş dönmek zorunda kaldı.
Avrupa’da yakıt maliyeti navlunun yaklaşık %25’i civarındayken Türkiye’de bu oran %50’leri buldu. Eğer bir kamyon dönüşte yük alamazsa otomatik olarak zarar eder hale geldi. Yoldaki kamyonların %85’inin şahıslara ait olduğu düşünüldüğünde ekmek gerçekten aslanın ağzında. Kamyoncular için iş sürekliliği tehdit altında. 2024 hiç de kolay geçmeyecek. Bireysel kamyon sahibi ve lojistik firmaları için dönüş yükü organize edebilmek hayati hale gelecek.
Kamyonların Olmayacağı
10 Gün Bizleri
Neler Bekleyecek!
1. GÜN
Günlük süt ve ekmeklerin dağıtımı zorlaşır, kargo teslimatları gerçekleşemez, günlük tedarik edilen market ürünlerinin sevkiyatları yapılamaz.
Çöp ve atık toplama kamyonları da çalışmayacağından şehirlerde çöp toplama faaliyetleri durur. Günlük çöpler toplanamaz hale gelir.
2. GÜN
Marketlerin günlük tedarikleri durma noktasına gelir. Yakıt istasyonları yakıt stoklarını bitirmeye başlar. Tedarik sıkıntılarının halk tarafından duyulmasıyla marketlere, yakıt istasyonlarına stok amaçlı hücum başlar. Yakıt istasyonlarında kısıtlamalara gidilir, yer yer kuyruklar görünür.
3. GÜN
İçebilir ambalajlı suya, bebek bezi, mama vb. kritik ürünlere erişim oldukça güçleşir, marketlerdeki raflardaki boşluklar dikkat çeker. Et ve süt ürünleri fabrikaları üretimleri durdurmak zorunda kalırlar. Bazı yakıt istasyonlarında, stoklarının bitmesi ve yeni yakıt tedarik edilememesi nedeniyle kapanmalar başlar. Marketlerde günlük hiçbir ürün kalmaz.
Hafriyat ve Beton mikserlerinin çalışmaması sebebiyle tüm inşaat faaliyetleri durma noktasına gelir. Şehirlerde çöpler toplanamadığından sokaklarda yer yer çöp öbekleri oluşur. Bulaşıcı hastalıklar görünmeye başlar. Sokak aralarında keskin çöp kokuları rahatsız edici duruma gelir.
4. GÜN
Yaşanan akaryakıt tedariki sıkıntısı toplu taşımda ve servis araçlarında sıkıntılar doğurmaya başar. İnsanlar okula, işe giderken zorlanırlar, aksamalar olur. Marketlerdeki raflar büyük oranda boşalmaya başlar. Kâğıt ve temizlik ürünleri kıtlıklar oluşur. Tarla/seralardaki ürünler toplanamaz hale gelir. Hallerdeki taze gıdalar bulundukları yerde zayi olmaya başlar. Hastanelerde hijyen sorunları baş gösterir. İlaç ve tıbbi sarf malzemesi yetersizliği ortaya çıkar. Hastanelerde hizmetlerde aksaklıklar dikkat çeker.
5. GÜN
Ambalajlı içme suyuna erişim çok güçleşir, hotel/restoran vb. yerler gıda tedariki ve hijyen sorunları nedeniyle kapanmak ile karşı karşıya kalır, eğitime devam edilemez, hastanelerde sağlık hizmetleri ciddi aksar. Endüstriyel üretim sorun yaşamaya başlar. Sokaklarda asayişi sağlamanın güçleşmesi sorunları ile karşı karşıya kalınabilir.
6. GÜN
Artık marketlerin raflarında gıda-dışı ürünlerin dışında hiçbir şey kalmaz. Ambalajlı su bulunamaz. Su fabrikaları sevkiyat yapılamadığından üretimlerini durdurmak zorunda kalırlar. Şehirlerde fosil yakıtlarla çalışan otobüs ve minibüsler garajlara çekilir. Toplu taşıma metrolar hariç büyük oranda sekteye uğrar. Ülke genelinde inşaat faaliyetleri durma noktasına gelir. Demir-çelik gibi ağır sanayi, otomotiv gibi ana sanayi dallarında üretime ara verilmesi planlanmaya başlar. Seri üretimler genel olarak zarar görür.
7. GÜN
Polis güçleri yetersiz kalır, ordu güçleri şehirlerdeki yağma ve ayaklanmaları kontrol altına alabilmek için devreye girmeye başlarlar. Halk kırsal alanlara gitmeye çalışır. Bankalar güvenlik riskleri nedeniyle görevlerini yapamaz hale gelirler, emniyetli olmadığından şubeler kapatılır. Halktan taşrada yerleri olanlar şehirleri hızla terk ederek köylerine dönmeye çalışırlar. Yakıt karaborsaya düşer. Gıdaya ve ambalajlı suya erişim çok sınırlı hale gelir. Ülke genelinde büyük oranda üretim durur. Herkesin tek derdi hayati idame olur.
Şehirlerdeki çöpler ve çöp dağları artık günlük hayatı büyük oranda tehdit etmeye başlar. Çöplerin yaşam alanlarından uzaklaştırılması için iş makineleri devreye girer, kolluk güçleri kontörlünde çöpler yaşam alanlarından uzaklaştırılmaya çalışılır.
8. GÜN
Ülke genelindeki tüm marketler kapanır, fırınlar yeterli un ve maya stokları kalmayacağından üretimi büyük oranda durdururlar. Un, meyve, domates gibi ürünler tedarik edilemediğinden makarna ve diğer gıda üretim fabrikaları üretimlerini komple durdurmak zorunda kalırlar. Asayiş ülkenin bir numaralı gündemi haline gelir.
9. GÜN
Devlet kurumlarının ellerindeki araç ve imkanlarla halkın kısıtlı olarak beslenebilmesi için 7/24, ordu himayesinde seferberlik sürecine geçilir. Devletin organizasyonuyla kontrollü üretim ve dağıtım başlar. Ordu’nun kıta yükü stokları kullanılmaya başlar. Ailelere güvenlik güçleri nezaretinde karne bazlı gıda ve hijyen ürünler teslim edilir. Şehirlerden köylere göç hızlanır.
10. GÜN
Ülkede artık sıkıyönetim ve seferlik süreci vardır. Gıda ve yaşam için zorunlu ürünlere erişim tamamen kontrollü hale gelir. Otoritelerin onaylamadığı hiçbir araç yakıt alamaz. Toplu taşım biter, sağlık gibi zorunlu hizmetler ordu himayesinde oldukça güç koşullarda yerine getirilmeye başlar.
Kamyonlar kontak kapattığında 10 gün içinde adeta yoğun bakıma giren ülke, kamyonlar yeniden sefere başladığında en erken 3 ayda tekrar normalleşebilir.
Unutmayın!
Eğer kapınıza bir ürün teslim ediliyorsa, marketten bir ürünü satın alıyorsanız, doktora gittiğinizde size bir tedavi uygulanıyorsa, ürünleri size bir “kamyon” getiriyordur…
Bu makale TIRPORT Kurucusu Dr. Akın Arslan tarafından kaleme alınmıştır.